Bagan

Midden in de nacht, net als ik een beetje slaap, stopt de bus. Een man staat naar ons te gebaren, we moeten er hier uit. Dat kan niet kloppen denk ik, het is veel te vroeg en buiten is helemaal niets te zien. Tijdens een eerdere stop hebben we wat gepraat met een van origine Birmees stel wat nu in het buitenland woont en ook op vakantie is. Ik vraag aan hen of dit al Bagan is. Ze weten het ook niet precies en het hangt af van waar ons hotel staat. Bagan bestaat uit het noordelijke Nyaung U, 3 km van de meeste tempels verwijderd maar volgens de LP gezellig en voorzien van een ruime keus aan restaurants. Ons hotel (Thante hotel) staat helemaal in het noorden. Meer naar het zuiden ligt Old Bagan, waar de mooiste tempels zijn. Twee kilometer verder zuidelijk ligt New Bagan, door de LP bestempeld met het dodelijke "not the most charming village", al staan er betaalbare hotels en is het niet zo ver van de tempels af.

We stappen maar braaf uit. Verder stapt niemand uit, niet erg bemoedigend. Het blijkt vier uur te zijn. We staan op een soort kruispunt, een paar huizen rondom. Het pleintje is verlaten op twee mannen na, waarvan er eentje een fiets aan de hand heeft met een dubbel zitje op de bagagedrager. We laten de man het voucher van ons hotel zien en proberen de naam van het hotel op verschillende manieren uit te spreken. Dit helpt, er komt gelukkig een blik van herkenning in de ogen van de man. Hij gebaart dat we op de fiets moeten stappen. Dat kan hij niet serieus menen, zelfs voor 1 van ons met de helft van de bagage is al onvoldoende plaats. We bieden aan te gaan lopen, dan kan de meeste bagage op 1 rugzak na wel op de bagagedrager schat ik. Maar de man wil er niets van weten, hij heeft duidelijk ervaring met onmogelijke belading. Uiteindelijk belanden wij en de bagage op de fiets, zodanig precair gestapeld dat de Gouden-rots-balanceer-act er niets bij is. Nu nog even de fiets in beweging krijgen... De andere man - kennelijk even weggelopen toen wij druk met de stapeling waren - komt ronkend aangereden op een brommertje. De fietser houdt zijn schouder vast bij het opgang komen en bij het nemen van het heuveltje even verderop. Het is een hoogst onverantwoorde zaak. Maar we komen ongedeerd bij het hotel aan.

De hekken zitten dicht, iedereen is in diepe slaap. Na bellen doet een portier het hek open en even verderop ook het hoofdgebouw. Vanachter de balie verschijnt het slaperige hoofd van de receptionist en even later een nog slaperiger hoofd van een jongen. Onze vouchers worden bestudeerd. Vervolgens worden grote boeken tevoorschijn gehaald en wordt er ijverig gebladerd. Dit ziet er niet veelbelovend uit. Ik verwacht al dat we te horen krijgen dat de boeking niet klopt, maar de receptionist legt vriendelijk uit dat de kamer pas om een uur of 9 vrij is. Dat betekent vijf uur wachten hier in de receptie... We zijn doodop maar er zit niets anders op dan te wachten. Ik ga wat lezen in mijn e-reader, in de stoelen kunnen we niet slapen. Het is ijskoud, in Mawlamyine was het ook fris 's ochtends maar hier is het een stuk kouder. Met mijn winterjas aan heb ik het nog koud! De portier loopt weer terug naar buiten en laat de deur wagenwijd openstaan. Ik doe hem dicht. De receptionist kijkt geïnteresseerd toe. Bij het teruglopen zie ik dat alle ramen wagenwijd openstaan. Ik hou ook van frisse lucht maar dit is een tikje overdreven! Dan nog maar een trui over mijn benen.

Rond zeven uur nemen we even een kijkje buiten. Het hotel heeft een mooi zwembad. Jac maakt een foto van mij in winterjas naast het zwembad. Tegen acht uur kunnen we ontbijten. Als we willen betalen wordt er nee geschud, service van het hotel. Even later staat de receptionist van vannacht voor ons. Hij legt uit dat Khiritravel ons omgeboekt heeft naar een ander hotel. Hij vermoedde dat al vannacht maar heeft niets gezegd om ons, vermoeide reizigers, niet overstuur te maken. Dus we hebben iedereen hier wakker gemaakt terwijl we nog niet eens gasten zijn! Maar niemand zit ermee. We vragen of er niet toch een kamer vrij is, want dit hotel ziet er prima uit en we willen wel graag een zwembad hebben, overdag schijnt het ook hier erg warm te worden. Maar nee, helaas, geen enkele kamer is vrij. Het nieuwe hotel is prima en heeft ook een zwembad, verzekert men ons. Eerst zien dan geloven, denken we. Er komt een taxi die ons naar het andere hotel zal brengen, het Kaday Aung hotel, gelegen in - je raadt het al - New Bagan. Onderweg zien we al een heel stel tempels verspreid liggen. De weg is geasfalteerd, maar wel met veel gaten. Bij de eerste huizen van wat naar we aannemen New Bagan is gaan we linksaf, een zandpad op en komen bij ons hotel. Tegen de verwachting in ziet het er heel aardig uit, diverse gebouwen in namaak tempel stijl, met vijvertjes, bomen en bloeiende planten ertussen, een beetje oerwoudachtig, compleet met rappe eekhoorns en veel vogels. Het restaurant is op een binnenplaats, en ja hoor, ertegenover is het beloofde zwembad compleet met ligstoelen. Beslist wel een "charming hotel"! De kamer is ook prima, redelijk ruim, een kast en we hebben zelfs een koelkastje en een waterkoker.

Na even slapen zet ik thee en ga zitten lezen naast de vijver in het mini oerwoud voor onze deur. Jac komt later ook naar buiten, tijd om even te zwemmen. Het is toch niet zo warm, misschien maar een graad of 24, maar in de zon is het meteen erg warm. We pakken samen een grote fles bier uit het koelkastje. Daarna is het tijd voor de eerste verkenningstocht. Het is helemaal aan het eind van de middag, maar toch krijgen we het al snel heel warm als we het zandpad aflopen. De eerste tempels zijn al meteen aan de hoofdweg. We lopen een eindje richting Old Bagan, de tempels liggen er prachtig bij in het lage zonlicht. Ik maak diverse foto's, van welke tempels precies weet ik niet want de minder bekende zijn alleen voorzien van een bordje met Birmese tekst en zelfs het matchen van de Birmese tekens op een bord met de tekens op onze kaart blijkt al lastig, verder zijn er zoveel tempels dat je ook heel makkelijk in de war raakt. En als ik de naam achterhaal moet ik ook nog een tekeningetje van de tempel bij de naam in mijn aantekeningenboekje zetten, anders kan ik later niet meer vinden welke foto bij welke naam hoort... Uiteindelijk besluit ik dat het er ook niet zoveel toe doet, we zijn geen archeologen en de bekendste tempels herken je toch wel aan de beschrijving en zijn ook allemaal voorzien van Engelse tekst. Ik fotografeer iedere tempel die ik tegen kom en mooi vind, waardoor ons tempo niet veel hoger ligt dan dat van mijn moeder vroeger als ze op vakantie in Italië door velden vol onbekende bloemen kwam (voor mensen die dat niets zegt: een tempo waar wij als kinderen vroeger tamelijk wanhopig van werden...). Jac vindt het gelukkig niet erg, hij heeft er weinig zin in om einden te lopen in deze hitte.

In één van de tempels niet ver van New Bagan, Abeyadana Pahto, zowel van buiten als van binnen heel aardig, zien we fresco's van het leven van de Boeddha - als ik de beheerder tenminste goed begrijp. Ik maak - ongetwijfeld geheel illegaal al vindt de beheerder het prima - wat foto's met flits, het is zelfs met 3200 ASA veel te donker om foto's zonder flits te maken. Bij de ingang zit een jongeman die zogenaamde "sand paintings" maakt, verf op heel fijn zand geplakt op flexibele stof (katoen?). Hij heeft een heel stel schilderijen in allerlei kleuren, nogal kitscherig naar mijn smaak, maar de "happy elephants" spreken mij wel erg aan, een zwart wit schildering met inderdaad heel blije olifanten. De jongeman demonstreert (niet met de schildering van mijn keuze...) hoe makkelijk je een sand painting kan oprollen, verkreukelen en toch weer helemaal netjes uitrollen, eventueel nog even strijken aan de achterkant. Het is niet duur en ik besluit het te kopen. Op dat moment realiseer ik me echter dat ik alleen mijn fototoestel om mijn nek heb en de fototas, compleet met portemonnee, paspoort en 2000 dollar cash voor de tempel heb laten staan toen ik in de haast om met de juiste zonnestand een foto te maken mijn schoenen snel uit deed. Paniek. Ik sjees terug richting tempel ingang, tegen beter weten in want het is zeker een kwartier geleden dat ik de tas achter liet. Bij de ingang staat een man die, na één blik op mijn verhitte hoofd, richting de tas wijst. Enorme opluchting. "Don't try this at home" schiet door mijn hoofd. Ik bedank de man uitgebreid en ga mijn happy elephants afrekenen.

De volgende dag huren we een fiets om de tempels bij Old Bagan te bekijken. Jac is geen fan van fietsen, maar het wandelen in de hitte viel tegen en een totale afstand van een kilometer of zeven is eenvoudig te fietsen. Tenminste, als je redelijke fietsen met versnelling hebt. Zonder versnelling op oude fietsjes blijkt het mulle zand erg lastig, we moeten regelmatig een stukje lopen. Jac moppert. Het helpt niet dat hij ook nog tijdens een "kluun" stuk zijdelings aangereden wordt door een paard met wagen. Later terug in het hotel blijkt hij een open wond te hebben achter op zijn been waar de wagen hem raakte, we hebben het zo goed mogelijk ontsmet. Maar de tempels zijn zeer de moeite waard. Met name Ananda Pahto is prachtig, zowel van buiten met alle beeldhouwwerk, als van binnen met de vier enorme Boeddha's, één Boeddha per windrichting, ieder beeld meer dan tien meter hoog, bijzonder indrukwekkend. Twee van de vier (op het noorden en zuiden) zijn origineel, de andere twee zijn uit de achttiende eeuw. De Zuid Boeddha is mijn favoriet (en vermoedelijk ben ik niet de enige met die voorkeur), minzaam lachend kijkt hij - het zou ook een zij kunnen zijn - op ons neer. Een gids vertelt aan het stel naast ons het verhaal wat de LP ook noemt: als je van wat verder weg naar de Boeddha kijkt lacht hij, sta je bij de donatie box dan kijkt hij met een pruillip. Natuurlijk moeten Jac en ik dit ook even checken en inderdaad, de Boeddha werpt een verwijtende blik op ons zodra we in de buurt van de donatie box komen, we lopen snel weer naar achteren (de Boeddha moet nog even oefenen op Nederlanders).

Bij één van de vele tempels langs de terugweg, Sin-pya-gu, raakt Jac aan de praat met een tempelbeheerder, die ons in een combinatie van Engels en gebarentaal uitlegt dat we als we willen vanavond de zonsondergang vanaf deze tempel kunnen bekijken. En dat doen we inderdaad later, we kunnen via grote trappen naar boven klimmen en hebben het tempel dak met gouden top vrijwel voor onszelf, op een Deens stel na. Mooi uitzicht rondom, het goud van onze tempel glanst roodachtig op in het late licht. Niet ver van ons zien we de Shwesandaw tempel, vol piepkleine toeristen, de beste plaats voor het bekijken van de zonsondergang maar niet bepaald de rustigste... En niet gratis, dat maakt ook uit natuurlijk voor ons Nederlanders!

De volgende ochtend staan we om vijf uur op, we hebben een ballonvlucht geboekt! Beide hebben we nog nooit eerder een ballontocht gemaakt, maar hier boven de tempelvallei is wel een fantastische locatie voor een vlucht. We worden mooi op tijd opgepikt met een busje waar al wat andere toeristen in zitten en naar het noorden gebracht, naar Nyaung U waar we met de bus aankwamen, maar nu wat dichter bij de rivier bij een grasveld waar zeven ballonnen klaarliggen, 13 personen inclusief piloot per ballon. Iedereen wordt ingedeeld in groepen, enige verwarring want wij staan geregistreerd als Australiërs. Het is koud, ik heb mijn winterjas maar weer eens aan! Langzaam begint het te schemeren in de verte boven de rivier, het opblazen van de ballonnen begint met veel geraas en vlammen en ik maak wat foto's.

Onze piloot heet Ian, een Engelsman en een ervaren piloot volgens eigen zeggen - hij maakte nog even een grapje dat dit zijn eerste vlucht is maar er is niets onzekers aan zijn houding, hij weet precies wat hij doet. Dit in tegenstelling tot één van de andere piloten, die vlak na opstijgen met zijn bak in een boom belandt tijdens een (geslaagde) poging om erg laag boven een tempel te vliegen. Na een flinke dot gas komen ze weer los van de boom, niets aan de hand. Wij stijgen heel rustig op, totaal anders dan met een vliegtuig waar je eerst flink vaart moet maken. Het branden van het gas maakt lawaai, maar verder gaat alles heel rustig. Het vliegen in een ballon is totaal niet eng, alles gaat heel gecontroleerd (even niet op die andere piloot letten). Als we net boven zijn komt de zon op boven de rivier, het licht verandert van blauwig naar goudgeel. Boven de vallei hangt een lichte mist waardoor alles wat gedempt over komt, maar het zicht is goed. Zo hier en daar krinkelt rook omhoog van vuurtjes. Op de grond zwaaien mensen. Piloot Ian vertelt ons dat we geluk hebben, gisteren stond de wind fout en kon er 's ochtends niet gevlogen worden. In januari zijn de vliegomstandigheden overigens meestal goed. Jac geniet, hij vindt vliegen prachtig.

De zon stijgt hoger en de mist lost wat op, ik kan mooie foto's maken van tempels, de rivier en ballonnen boven de vlakte. Ian zorgt voor foto's van onszelf met behulp van een op afstand bedienbare camera die aan de ballon hangt op een paar meter van het bakje. Zo van boven is pas goed te zien hoe enorm veel tempels hier staan. Bij Old Bagan staan vooral alleen tempels, op andere plaatsen staan tempels en andere gebouwen door elkaar.
 

De vlucht duurt maar drie kwartier en die vliegen letterlijk voorbij! We landen niet heel ver van ons hotel. De landing gaat zachtjes, alleen komt de volgende ballon die gaat landen recht op ons af. Gelukkig botsen de ballonnen boven ons in de lucht zodat de bakjes niet tegen elkaar aankomen en zijn er genoeg Birmese helpers aanwezig om aan ons bakje te gaan hangen zodat we niet omvallen. Uitgestapt krijgen we de obligate bubbeltjeswijn en wat hapjes om onze ballonluchtdoop te vieren! Iedereen is uitgelaten van de prachtige vlucht en wellicht ook een beetje opgelucht dat alles goed is afgelopen.

Tot Jac’s vreugde zijn we net op tijd terug voordat het ontbijt sluit. We hebben gisteren een tocht met paard en wagen afgesproken met vertrek om 9 uur, toen wisten we nog niet dat de ballontocht een dag naar voren geschoven zou worden. We vragen de man even te wachten zodat we nog iets kunnen eten en ik ook wat thee naar binnen kan gieten, eerder durfde ik niets te drinken uit angst dat ik juist in de ballon dringend zou moeten...

Met paard en wagen de tempels bezichtigen blijkt een heel geschikte manier te zijn, rustig tempo, wel wat schokkerig maar je zit uit de zon. De prijs hebben we gisteren meteen afgesproken, vaak werkt men met redelijk vaste prijzen maar enig onderhandelen is wel vereist, het is te merken dat hier heel wat meer toeristen komen dan in Mawlamyine. Iedereen is nog steeds heel vriendelijk maar de verkopers zijn een stuk vasthoudender. Het paard is nogal mager en moet steeds aangespoord worden met aanmoedigende geluiden, "Tsjaa tsjaa" en tikjes van de zweep - op de kar en als dat niet helpt zachtjes op het paard. Onze koetsier is zelf ook niet bepaald gevuld - we hebben trouwens maar heel weinig dikkere Birmezen gezien - en gebruikt net als zijn paard de wachtperiodes als wij tempels bezichtigen om bij te slapen, zijn paard en kar zoveel mogelijk in de schaduw van een boom geparkeerd. Bij de ingang van diverse tempels staan bomen, soms mooie hoge.

We bekijken nu de tempels die wat verder weg zijn, meer naar het oosten van Old Bagan. Sulamani Pahto vind ik met name mooi, van buiten en ook van binnen, waar grote muurschilderingen te zien zijn.

Na 's middags even zwemmen - Jac slaat over i.v.m. de wond aan zijn been, verder is het water erg koud... - worden we weer opgepikt door onze driver om de zonsondergang te bekijken. Jac vindt het niet zo nodig, hij heeft nu al meer zonsondergangen in twee weken gezien dan de afgelopen twintig jaar betoogt ie. Maar goed, het zit nu eenmaal in de prijs en ik wil wel graag, en eenmaal aangekomen bij de Dhammayazika Paya - we hebben hem vanmorgen vlak voor het landen vanuit de lucht gezien, een grote tempel met veel torentjes en omlopen die zich goed leent voor beklimmen - vindt Jac het toch ook wel aardig. Ik maak natuurlijk weer heel wat foto's, van het uitzicht en ook van onszelf.

Terugrijdend in de invallende duisternis, de mensen en bomen schimmen, rode gloed in de lucht, een piepklein liggend schijfje maan, de driver zachtjes zingend, het paard zwiepend met zijn staart bereiken we het ultieme Birma gevoel!

Even later, als we eten bij het eenvoudige restaurant vlak om de hoek van het hotel, krijgt dat gevoel een wat minder romantisch tintje. Jac vraagt het wachtwoord van de wifi aan de ober, wat ik hem tot zijn verwondering met mijn beste Jomanda interpretatie geef (het staat op een aangeplakte papier recht in mijn zicht). Van het eten moet het restaurant het niet hebben, Jac’s steak blijkt gehakt te zijn, mijn "Griekse" salade bestaat uit komkommer met welgeteld één olijf, in dunne plakjes gesneden en bestrooid met strooikaas vermomd als feta. Eigen schuld, dan moet je maar gewoon Birmees eten bestellen en het smaakte trouwens toch nog wel.

De laatste dag doen we kalm aan, wat shoppen in inderdaad "not the most charming village", het plaatsje is nogal uitgestrekt, stoffige zandpaden, niet erg gezellig. We komen overigens wel bekenden uit de bus op de heenweg tegen, die ons nieuwsgierig vragen hoe het ons na onze middernachtelijke dropping vergaan is. We vertellen hoe we uiteindelijk toch nog in New Bagan verzeild zijn geraakt. We kopen wat cadeautjes en duiken daarna het zwembad in. Morgen moeten we weer vroeg op, we vertrekken met de boot naar Mandalay!

Doorreizen naar Mandalay >>>